Advocaat-generaal maakt gehakt van Hongaarse anti-LHBTIQ+ wetgeving

door: sportingact

De advocaat-generaal van het Europese Hof van Justitie maakt in haar advies gehakt van de Hongaarse anti-LHBTIQ+ wetgeving. De wetgeving, die de toegang tot LHBTI-gerelateerde inhoud voor jongeren beperkt, ondermijnt de kernwaarden van de Europese Unie. Dit concludeert advocaat-generaal Tamara Ćapeta in een recent uitgebracht juridisch advies aan het Europese Hof van Justitie.
Tekst: Ronald Mol

De omstreden wetgeving uit 2021 werd door de Hongaarse regering gepresenteerd als onderdeel van wat ze een antipedofiliepakket noemen. Dit argument is echter al ruimschoots onderuit gehaald door mensenrechtendeskundigen. Toch blijven de autoriteiten van het land beweren dat de maatregel is bedoeld ter bescherming van kinderen. Maar volgens Ćapeta reikt de wet veel verder dan kinderbescherming.

In de praktijk verbiedt de regelgeving het tonen of bevorderen van “genderidentiteiten die afwijken van het geboortegeslacht, geslachtsverandering of homoseksualiteit”. Dit heeft tot gevolg dat het dagelijkse bestaan van LHBTI-personen systematisch wordt weggemoffeld, aldus de advocaat-generaal. De vrijheid van vergadering en van meningsuiting is voor LHBTIQ+ personen in Hongarije verleden tijd.

Hongaarse drieklapper
De Europese Commissie heeft Hongarije voor het Europese Hof gedaagd wegens drie specifieke overtredingen van EU-recht:

Interne marktregels: De wet belemmert de vrijheid van dienstverlening en het vrije verkeer van audiovisuele en digitale media binnen de EU.

Grondrechten: Er is sprake van discriminatie en schending van fundamentele rechten zoals menselijke waardigheid, vrijheid van meningsuiting en privacy.

Artikel 2-waarden: De wetgeving ondermijnt de basiswaarden van de Unie, waaronder menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid en rechtsstaat.

Gebrek aan bewijs en grenzen aan dialoog
Advocaat-generaal Ćapeta benadrukt dat de Hongaarse wetgeving niet beperkt blijft tot het weren van daadwerkelijk schadelijke of pornografische content. Dat is iets wat sowieso al wettelijk verboden was. In plaats daarvan maakt de wet een discriminerend onderscheid gebaseerd op seksuele geaardheid en genderidentiteit. Hongarije heeft volgens haar geen enkel bewijs aangevoerd dat het tonen van LHBTI-inhoud schadelijk zou zijn voor minderjarigen.

Ćapeta geeft toe dat er binnen de EU ruimte moet zijn voor verschillende interpretaties van rechten. Toch trekt ze een duidelijke grens bij fundamentele gelijkwaardigheid. “Het gelijkwaardige respect voor LHBTI-personen in de lidstaten kan niet ter discussie worden gesteld,” stelt ze. Door deze groep systematisch te marginaliseren en hun zichtbaarheid te onderdrukken, heeft Hongarije een kernwaarde van de Unie geschonden.

Mogelijk precedent
Het advies gaat verder dan alleen technische rechtsinbreuken. Het stelt dat Hongarije zich heeft afgekeerd van de kernwaarden van een constitutionele democratie. Mocht het Hof dit standpunt overnemen, dan zou dit de eerste keer zijn dat een autonome schending van artikel 2 van het EU-Verdrag wordt vastgesteld – met mogelijk grote gevolgen voor andere landen die vergelijkbare wetgeving overwegen.

Vervolgstappen
Het advies van de advocaat-generaal is niet juridisch bindend, maar wordt normaalgesproken wel gevolgd door de rechters van het Hof. Deze zijn nu begonnen met hun beraadslagingen. Het tijdstip van de definitieve uitspraak is nog onbekend. Andere vervolgstappen die vanuit de EU genomen kunnen worden zijn er niet of nauwelijks. Althans, geen werkbare sancties die op dit moment een serieuze kans maken.

De Unie is namelijk ingericht als een soort ‘Hotel California’. The Eagles zongen in 1977 al: “You can check out any time you like, but you can never leave”. En dat is voor Hongarije niet anders. Om economische redenen kunnen landen zich simpelweg niet veroorloven om uit de EU te stappen: het levert ze teveel voordelen op. Via de EU maken ze deel uit van een economisch blok dat nog enigszins tegenwicht kan bieden aan grootmachten Amerika en China. In hun eentje redden ze dat niet.

artikel 7-procedure
Ook de artikel 7-procedure heeft weinig kans van slagen. Het is in theorie het zwaarste politieke instrument dat de EU heeft om een lidstaat die de fundamentele waarden van de Unie schendt (zoals de rechtsstaat, democratie en mensenrechten), tot de orde te roepen. Maar in de praktijk blijkt de procedure vrijwel kansloos. Voor deze procedure is namelijk een unanimiteit nodig. De 26 andere lidstaten moeten -zonder uitzondering- besluiten dat Hongarije landen zich schuldig maakt aan dergelijke schendingen.

Dat betekent dat één land met een veto alles kan blokkeren. Polen heeft onlangs een president gekozen die zijn veto daar waarschijnlijk voor zal gebruiken. Slowakije staat net als Hongarije sceptischer tegenover EU-migratiebeleid en de liberalere waarden. De in 2023 gekozen premier van Slowakije, Robert Fico, toonde eerder al openlijk sympathie voor de politieke koers van zijn collega Orbán. Ook de radicaal-rechtse en uitgesproken anti-LHBTIQ+ regering van Italië zal zich waarschijnlijk niet voor verdere maatregelen tegen Hongarije uitspreken.

heldere boodschap, onzekere afloop
Als het Europese Hof van Justitie de inbreuk van Hongarije bewezen verklaard dan zal Hongarije de wetgeving moeten aanpassen. Bij weigering kunnen alleen financiële sancties tot enig effect leiden. Voor LHBTI-organisaties en mensenrechtenactivisten vormt het advies van de advocaat-generaal dan ook een belangrijke ondersteuning van hun positie. Haar boodschap is in ieder geval helder: systematische uitsluiting of het tot zwijgen brengen van mensen op basis van hun identiteit past niet in de Europese Unie. Maar of de koppige Hongaren zich daar iets van aan zullen trekken, blijft voorlopig onzeker.

[Bron: gaykrant.nl]