De onwaarschijnlijke val van een burgemeester DEEL 1

door: sportingact

Een reconstructie van De onwaarschijnlijke val van een burgemeester.

Deze reconstructie is meer dan het lezen waard maar is zo groot dat het in 4 delen geplaatst moet worden maar zal zeer spannend en ontluisterend zijn en jullie zullen schrikken hoe de politie, het Openbaar Ministerie en de politiek met deze zaak aan de haal is gegaan. Deze zaak kent geen winnaars, alleen maar verliezers met oud Burgemeester Schuiling als de kop van jut.

Koen Schuiling (1959), burgemeester van Groningen van 2019
tot 2024.

Openbaar bestuur Oud-burgemeester Koen Schuiling van Groningen werd in maart veroordeeld wegens schennispleging. Hoe politie en justitie aan de haal gingen met vermeende feiten. Al voor de rechtszaak besloot de minister: deze man moet weg.

Hugo Logtenberg Bas Haan

De veroordeling

In een zaal van de rechtbank in Zwolle, volgepakt met journalisten, luistert Koen Schuiling roerloos naar het vonnis dat hij nooit voor mogelijk had gehouden.
De politierechter acht overtuigend bewezen dat de oud-burgemeester van Groningen een jaar eerder in zijn auto heeft gemasturbeerd, terwijl hij op de ringweg van de stad reed. Hij krijgt een boete van 250 euro wegens ‘schennis van de eerbaarheid’. Het is woensdagmiddag 12 maart 2025.

Een uur later ligt in een kamertje van de dan verlaten rechtbank zijn stropdas keurig opgerold voor hem op tafel naast zijn telefoon, waarop voortdurend nieuwe berichten oplichten.
Schuiling besteedt er nauwelijks aandacht aan. Zijn blik staat op oneindig.
De rechtszaak was een publieke vernedering, vertelt hij in een eerste gesprek met NRC. „Ik moest denken aan een citaat van de dichter Milosz: ‘Toen ik dacht dat ik de bodem had bereikt, hoorde ik onder mij kloppen.’”
Opnieuw is hij even stil. Om dan, net als in de rechtszaal, te zeggen: „Ik heb het niet gedaan.” Hij zucht. „Echt, het is pure Kafka.”

NRC reconstrueert de eenzame val van een burgemeester. Een verhaal over een onder de pet gehouden rapport, vooroordelen over homoseksualiteit en de angst voor het verwijt van
klassenjustitie in de top van bestuurlijk Nederland. „Dit is guilt by association – schuld op basis van aannames en beeldvorming”, concludeert hoogleraar strafrecht Sven Brinkhoff.

De rechtszaak loopt nog, Schuiling is in hoger beroep gegaan. Dat dient op 17 december.

De associatie

Vanzelfsprekend is de voordracht van Koen Schuiling als nieuwe burgemeester in 2019 allerminst. In het van oudsher rode bolwerk Groningen was de VVD’er in de jaren negentig raadslid en aansluitend acht jaar wethouder. De stad heeft hem in die tijd leren kennen als een intelligente en ietwat afstandelijke man, bedachtzaam formulerend, met een zachte stem. In zijn aanvaardingsspeech als burgemeester, een ambt dat hij net negen jaar heeft vervuld in Den Helder, benadrukt hij het belang van een sterke en betrouwbare overheid. „We vertrouwen erop dat de overheid haar werk goed doet, anders is het zinloos”, zegt hij. Zijn partner Ben zit op de eerste rij.
Die onderging een openhartoperatie vlak voor hij in 2019 burgemeester van Groningen werd.

Wat vrijwel geen aanwezige weet, is dat Schuiling twee maanden eerder een openhartoperatie heeft ondergaan. Voor de, volgens artsen blijvende, gevolgen daarvan heeft hij twee weken eerder nog zijn cardioloog bezocht. Maar dat gaat niemand iets aan, vindt Schuiling. Hij is toch al niet erg happig op het delen van zijn privéleven met de buitenwacht. Interviewverzoeken wijst hij meestal af. „Het gaat om het ambt”, zal hij intern vaak zeggen. „Niet om de ambtsdrager.”
Als ‘regioburgemeester’ vertegenwoordigt hij Noord-Nederland (Friesland, Groningen en Drenthe) in Den Haag. De haperende afwikkeling van de schade door de gaswinning en de
problemen bij het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel vergen veel van zijn tijd.

Samen met hoofdofficier van justitie Diederik Greive vormt Schuiling het bevoegd gezag in de regio Noord-Nederland, waar Martin Sitalsing de hoofdcommissaris van politie is.

Parkeerplaats

Vier jaar later, in mei 2023, krijgt Schuiling een acute blindedarmontsteking. De soms opkomende pijnscheuten in zijn onderbuik die resteren na de darmoperatie, houdt hij
verborgen voor de mensen met wie hij werkt. Wanneer hij een aanval heeft, loopt hij een rondje door de gangen van het stadhuis.
Op woensdagavond 4 oktober 2023 rijdt hij na een vergadering met de gemeenteraad naar huis, op een half uur rijden van de stad. Zijn overjas en het jasje van zijn zwarte pak liggen met zijn roze stropdas op de achterbank van zijn rode Saab. Hij heeft voortdurend aandrang om te plassen, merkt hij tijdens het rijden. De pijnscheuten in zijn onderbuik maken het nog erger.
Door werkzaamheden aan de ringweg neemt hij een andere route dan gebruikelijk. Zo belandt hij, na een verkeerd genomen afslag, op de parkeerplaats van een pompstation langs de A7 bij Scharmer. Hij zet zijn auto achter een rij vrachtwagens. Het is iets na elven.

Minutenlang probeert hij bij een boom te plassen. Ook een wandelingetje over de parkeerplaats leidt niet tot verlichting. Eenmaal terug in de auto maakt hij zijn riem los en opent zijn broek om de druk op zijn onderbuik weg te nemen. Ook doet hij zijn witte overhemd uit, waaronder hij een shirt draagt in ongeveer de kleur van zijn huid. De steken en de aandrang houden aan.

Een chauffeur van een vrachtwagen vol bieten die ook op de parkeerplaats staat, vindt het maar vreemd. Hij belt de politie en zegt dat een man in zijn onderbroek in de auto zit. De meldkamer stuurt twee agenten. Ondertussen blokkeert de chauffeur met zijn vrachtwagen de weg, zodat de verdachte man niet kan vertrekken.

De burgemeester denkt aan een geintje, maar de vrachtwagen blijft staan. Daarop rijdt Schuiling op de parkeerplaats tegen de rijrichting in, terug naar de benzinepomp om zo alsnog weg te komen. Op dat moment komt de politie aanrijden. De agenten vinden het een gek beeld: een auto tegen de rijrichting in, met een man in een hemd achter het stuur met zijn broek open. Maar ze constateren geen overtreding. De afgenomen blaastest is negatief. Schuiling mag zijn weg vervolgen.

In de dienstauto valt bij de agenten het kwartje: dit was de burgemeester van Groningen

Terug in de dienstauto valt bij de agenten het kwartje: dit was de burgemeester van Groningen.
De twee bellen hun leidinggevende. Die vraagt ze naar het hoofdbureau in het centrum van Groningen te komen voor spoedoverleg.
Hoofdcommissaris Sitalsing heeft piketdienst. Hij slaapt als om twee uur ’s nachts zijn telefoon gaat. Het is de hoofdinspecteur van dienst, die vertelt wat er is gebeurd.
Sitalsing hoort het aan. Hij constateert dat er niets strafbaars is gebeurd, maar is bang dat het verhaal een eigen leven gaat leiden. Hij wil geen gedoe over het ongemakkelijke voorval – al was het maar omdat hij in 2019 de andere kandidaat was voor het burgemeesterschap van
Groningen. Mensen die dat weten zouden kunnen denken dat hij Schuiling pootje wil lichten als de gebeurtenis op de parkeerplaats nu naar buiten komt, schiet het door zijn hoofd.

De politiebaas geeft de opdracht géén proces-verbaal op te maken van het voorval. Ook mag er niets zichtbaar in het politiesysteem terechtkomen, waarin agenten normaal gesproken al hun handelingen in ambtsedige mutaties vastleggen. Volgens de officiële politieregisters is de
burgemeester nooit op de parkeerplaats aangetroffen.
Voor het geval de informatie toch ooit beschikbaar moet zijn, laat Sitalsing de twee agenten hun bevindingen vastleggen in een ‘rapport’, een Word-bestand van twee A4’tjes. Sitalsing laat de leidinggevende van dienst, tegen alle protocollen in, het rapport buiten het politiesysteem
houden.

Aan het einde van het nachtelijke telefoongesprek met de hoofdinspecteur vraagt Sitalsing alle aanwezigen op het bureau de zaak voor zich te houden. Hij informeert niemand over het voorval en het bestaan van het geheime rapport.

Broekriem

De volgende dag belt de burgemeester Sitalsing over een ander onderwerp, als hij de politiebaas aan het einde van het gesprek hoort zeggen: „We moeten het nog even over gisteravond hebben.”

Het verbaast Schuiling dat Sitalsing van het voorval weet. De burgemeester vertelt hem, noodgedwongen, over de steken in zijn buik en zijn plasproblemen en verontschuldigt zich dat zijn parkeerplaatsbezoek heeft geleid tot een melding bij de politie. „Het zal niet weer gebeuren”, zegt Schuiling.
Die opmerking leidt tot een spraakverwarring die allesbepalend zal zijn voor het verdere verloop van de gebeurtenissen. Want, wát zal er niet meer gebeuren?
De burgemeester bedoelt dat hij bij een volgende medische noodsituatie geen parkeerplaats meer zal opzoeken.
De politieman denkt dat Schuiling toezegt dat er iets héél anders niet meer zal gebeuren. Voor hem bevestigt de uitspraak van de burgemeester de gedachte waar Sitalsing al sinds het nachtelijke telefoontje mee rondloopt: de homoseksuele burgemeester was aan het cruisen –
op zoek naar seksuele bevrediging. En dát zal niet meer gebeuren, belooft Schuiling hem nu, denkt de hoofdcommissaris.

Voor de volledigheid wordt, negen dagen na dato, alsnog een summier bericht in het politiesysteem gezet. Daarmee is de melding geregistreerd en kan niemand ooit het verwijt
treffen dat het voorval op de parkeerplaats in de doofpot is gestopt. Maar dat het om de burgemeester van Groningen gaat, staat er níet in.

Volgens de officiële politieregisters is de burgemeester nooit op de parkeerplaats aangetroffen

Schuiling weet daar allemaal niets van. Het telefoongesprek met Sitalsing verdwijnt al snel weer uit zijn gedachten. De overlast in Ter Apel houdt aan en ook de afhandeling van het
gasdossier blijft zijn aandacht opeisen.

De spraakverwarring over wát er niet meer zal gebeuren, blijft bestaan.

Sitalsing over het parkeerplaatsincident: „Het was geen strafbaar feit, maar wel vreemd gedrag in de openbaarheid. Mijn associatie was dat hij daar seksueel iets van bevrediging zocht.”

Schuiling: „Het is een grove beschuldiging, die nergens op slaat. Het beschadigt niet alleen mij, maar ook mijn relatie.”

Sitalsing erkent dat hij zijn associatie nooit met Schuiling heeft besproken. Op de vraag of Schuilings uitleg kan kloppen, zegt hij: „Kan, ja. Kan.” Op vraag of hij Schuiling gelooft, zegt hij: „Nee.”

Sitalsing over het geheime rapport: „Ik heb het toen onder de pet gehouden, juist om – mocht dat ooit nodig zijn – te bewijzen dat ik niks onder de pet heb gehouden.”

Schuiling: „Tot dit voorval ben ik als ik onwel werd op een parkeerplaats gaan staan. Ik heb nooit gedoe gehad. Mijn les van het voorval was: bij medische klachten niet meer stoppen
op openbare plekken.”

NRC vroeg zowel agenten als medewerkers van het tankstation op de parkeerplaats (die er al vele jaren werken) of daar sprake is van cruisen of seksuele handelingen. Geen van hen
heeft daar ooit iets van gezien, gemerkt of gehoord.

NRC belde de chauffeur van de bietenwagen. Die vertelt dat hij handelde in opdracht van de politiemeldkamer toen hij met zijn truck de weg blokkeerde. Dit staat niet in het
strafdossier, maar is van belang omdat Schuiling daardoor alleen weg kón rijden tegen de rijrichting in. Iets wat later in de politiestukken als ‘verdacht’ omschreven wordt en tot in de rechtszaal tegen hem zal worden gebruikt.

De verdenking

Na een lange werkdag is Schuiling op maandagavond 25 maart 2024 op weg naar huis, als hij weer een aanval krijgt. Het is iets na elf uur. Meestal houden de steken een kwartier aan, weet hij sinds de darmoperatie. Al rijdend heeft hij zijn broek open gedaan en zijn ondershirt iets
omhoog getrokken. Met zijn rechterhand, die hij onder de band van zijn boxershort op zijn onderbuik houdt, probeert hij de pijn weg te masseren. Met zijn linkerhand houdt hij zijn auto op de goede rijbaan van de ringweg rond Groningen.
Zoals vaker hoest hij wat gal op. Dit keer proeft hij een ijzerachtige smaak en vreest dat het bloed is. Om te checken of dat het geval is, doet hij de binnenverlichting van zijn auto aan. Zijn blik wisselt razendsnel tussen de weg en zijn witte overhemd. Hij ziet niets roods en doet het
lichtje weer uit.

Kort daarna neemt hij op de Eemshavenweg de eerste afslag, waar een melkwagen die voor hem rijdt langzaam remt en aan het einde van de afrit tot stilstand komt. ‘Wat is dit?’, denkt hij.
In het schijnsel van een lantaarnpaal loopt de chauffeur naar hem toe. Schuiling doet zijn raampje open.

„Vind je dat normaal of zo?”, vraagt de vrachtwagenchauffeur.
„Ik moet ontzettend piesen”, antwoordt Schuiling rustig. Zijn broek is nog altijd geopend, zijn buik deels ontbloot.
De chauffeur schudt zijn hoofd, stapt weer in zijn tankwagen en slaat linksaf. Schuiling gaat rechtsaf. Een kilometer verder vindt hij een rustige plek langs de weg. Daar lukt het na een aantal minuten alsnog om te plassen. Hij rijdt het laatste stuk naar huis. Ben, zijn partner, slaapt
al.

De vrachtwagenchauffeur heeft in de kantine van de melkfabriek in Bedum verteld wat hij heeft gezien. Een collega raadt hem aan de politie te bellen. Om 23:13 uur vertelt hij een medewerker van de meldkamer dat een man in een rode Saab zich tijdens het rijden op de
ringweg van Groningen aftrok. Hij kon het allemaal goed zien, zegt hij, doordat de binnenverlichting van de auto aan was. Hij geeft ook het kenteken door.

Agenten zien dat dat op naam staat van Koen Frank Schuiling. Ze rijden naar het bijbehorende adres. Daar brandt geen licht meer. Wel treffen ze er de beschreven rode Saab aan. Een van de agenten legt zijn hand op de motorkap. Die is nog warm. De surveillanten laten het er verder bij en zetten hun bevindingen om 04:00 uur in het politiesysteem. „De bestuurder zou zichzelf tijdens de rit aan het aftrekken zijn.”

Boemerang

Anders dan bij het voorval in oktober 2023 heeft hoofdcommissaris Sitalsing die nacht geen
piketdienst. Hij heeft de volgende dag, dinsdag 26 maart, een dag van overleg met de leiding
van de politie Noord-Nederland in hotel De Zeegser Duinen in Drenthe.
Daar tikt de baas van de politie van de provincie Groningen hem al snel op zijn schouder. „Het gaat over Schuiling”, zegt de man. Nog voor hij zijn verhaal kan doen, reageert de extraverte Sitalsing: „Ze hebben hem toch niet weer ergens aangetroffen?”

„Hoe weet jíj dat?”, luidt de wedervraag.
Bij Martin Sitalsing gaan alle alarmbellen af. Opnieuw een melding over Schuiling, dit keer masturberend in zijn auto, terwijl hij hem had toegezegd dat het niet weer zou gebeuren. Hoe is het mógelijk?, denkt Sitalsing.

Zelf heeft hij ook een probleem, realiseert de politiebaas zich. Zijn onorthodoxe besluit om een geheim rapport te laten maken, komt nu als een boemerang terug. Na een kop koffie belt hij met de leiding van de nationale politie in Den Haag. Daar horen ze zijn verhaal aan. De conclusie: „Je hebt wel een risico genomen, Martin.”

TOT ZOVER DEEL 1 VAN DEZE RECHTERLIJKE DWALING DIE STEEDS DUIDELIJKER GAAT WORDEN ALS JE ALLE DELEN GAAT LEZEN.

Reacties op dit artikel en de andere delen zijn van harte welkom

[Bron: NRC.nl]